Langdurige uitval van stroom, water of communicatie is geen verre dreiging meer
Wat doe je als morgen de stroom voor dagen wegvalt, de watervoorziening stilvalt of je geen contact meer kunt maken via telefoon of internet? Het lijkt misschien een doemscenario, maar volgens de Veiligheidsregio Zuid-Limburg is het belangrijk dat we ons juist nú bewust worden van deze risico’s én ons erop voorbereiden. Niet voor even, maar structureel. Want als het misgaat, gaat het ook meteen goed mis.
Rampen ver van ons bed? Tijd om permanent de wekker te zetten
De razendsnelle digitalisering heeft ons leven comfortabeler gemaakt dan ooit, maar ook kwetsbaarder. We zijn als samenleving sterk afhankelijk geworden van vitale processen zoals elektriciteit, drinkwater en digitale communicatie. Die afhankelijkheid maakt ons minder weerbaar bij verstoringen, waarschuwt Martin Vries, adviseur Crisisbeheersing en Rampenb strijding bij de Veiligheidsregio Zuid-Limburg (VRZL). “We moeten af van het idee dat het ons niet zal overkomen. De risico’s zijn reëel en ze nemen toe.”
Hybride dreigingen en geopolitieke risico’s
Volgens Vries hoeven we niet direct te denken aan oorlogen op eigen bodem om ons zorgen te maken over black-outs. “Maar geopolitieke spanningen, zoals in Oekraïne of het Midden-Oosten, kunnen indirect ook hier effect hebben,” zegt hij. Denk aan cyber-aanvallen, digitale sabotage of ontwrichtende hacks op onze infrastructuur. Dit zijn aanvallen die passen bij een nieuwe vorm van hybride oorlogsvoering, waarbij we niet met bommen worden geraakt, maar onze vitale digitale systemen worden aangevallen.
Kwetsbaar door klimaat én techniek
Niet alleen cyberdreigingen maken ons kwetsbaar. Ook door extreem weer, mede veroorzaakt door klimaatverandering, komen vitale infrastructuren vaker onder druk te staan. Zo zaten begin 2025 in Ierland ruim 700.000 huishoudens zonder stroom na een ongekende storm.
Kort daarna, in april, leidde een reeks technische incidenten waaronder het uitvallen van energiecentrales, tot een grootschalige black-out in Spanje en Portugal.
‘Wie dan leeft, wie dan zorgt’ is geen optie meer
Toch leeft bij veel mensen nog steeds het idee dat zulke situaties hier niet zullen gebeuren. “Dat is logisch, want we zijn gewend geraakt aan een samenleving waarin alles als vanzelfsprekend werkt,” aldus Vries. “Maar die vanzelfsprekendheid maakt ons juist minder voorbereid.
De kraan doet het altijd, het licht gaat altijd aan… tot het ineens niet meer zo is en dan gaat het ook meteen goed mis. Daarom is het belangrijk dat we ons als samenleving wel op de langdurige uitval van stroom, drinkwater en communicatie gaan voorbereiden.”
De cijfers liegen niet
Het RIVM waarschuwde al in 2022: een langdurige landelijke stroomuitval binnen enkele jaren is waarschijnlijk. Dit risico (niveau 4 van 5) wordt groter door onze complexe en voortdurend veranderende infrastructuur. Als een cruciale schakel faalt, kunnen ziekenhuizen, transportnetwerken en bedrijven met gevaarlijke stoffen zwaar getroffen worden. De impact raakt dan iedereen.
Bewustwording is de eerste stap
De Veiligheidsregio Zuid-Limburg roept inwoners op om na te denken over hun eigen voorbereiding. Een noodpakket, extra batterijen, een plan voor communicatie of verwarming bij uitval. Kleine stappen kunnen een groot verschil maken. Vries: “Het gaat niet om paniek zaaien, maar om het versterken van ons bewustzijn. Als we allemaal een paar simpele maatregelen nemen, dan worden we als samenleving een stuk weerbaarder.”